Podcast Episode Details
Back to Podcast Episodes
217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?
Episode 217
Er gebeurde wat in het Logement aan het Plein in Den Haag. Informateur Johan Remkes onderwierp negen fractieleiders aan een 'biechtstoelprocedure'. En binnen 24 uur was er ineens wél bereidheid om ‘op de inhoud’ te beginnen aan echte onderhandelingen.
Jaap Jansen verkent met PG Kroeger de elementen die kenmerkend zijn voor de aanpak van doorgewinterde informateurs als Tjeenk Willink, Hamer en nu Remkes. En dan blijkt dat - nu de Koning in de formatie geen rol meer speelt - de positie van zo'n gezaghebbende figuur tegenover haar opdrachtgever, de Tweede Kamer, aanzienljk is versterkt. Duidelijk is dat Remkes daar nadrukkelijk gebruik van heeft gemaakt. Jansen en Kroeger reconstrueren in welke mate hij die dominante rol durfde in te zetten.
Remkes adviseert nu een aantal blokkades zijn weggenomen, om VVD, D66, CDA en ChristenUnie de onderhandelingen te laten starten. Een regulier meerderheidskabinet is nog lang niet zeker. In zijn eindverslag schrijft hij dat ook fracties als PvdA en GroenLinks mee mogen praten over het financieel kader, de belastingen, de bestuurscultuur en onderdelen van het regeringsprogramma. In zijn persconferentie stipte hij de mogelijkheid aan dat ‘uit de kring van PvdA en GroenLinks’ ook bewindslieden toetreden – een optie overigens die door Lilianne Ploumen en Jesse Klaver onmiddellijk werd verworpen.
Mocht dit toch nog gaan gebeuren, dan zou Nederland voor het eerst sinds het kabinet-Den Uyl (1973-1977) weer een deels ‘extraparlementair kabinet’ krijgen. Een hybride constructie, destijds bedacht door informateur Jaap Burger. Er is zelfs opvallende overeenkomst tussen diens naturel en dat van Remkes.
En dus duiken Jaap en PG in de bewogen en buitengewoon leerzame geschiedenis en lotgevallen van het kabinet Den Uyl. Want niet alleen blijkt juist Mark Rutte gefascineerd door die episode, er zijn ook treffende analogieën en lessen voor deze tijd.
Ploumen en Klaver vinden de gedachte aan zo’n hybride, half-extraparlementair kabinet maar niks. Dat dit een recept voor een ramp zou zijn, hoorde je destijds ook alom. Maar de werkelijkheid was anders! De tijden, personen en lotgevallen in de jaren van Den Uyl smeedden zijn kabinet aaneen, ook al gingen de zeeën hoog.
Dramatische momenten volgden elkaar in hoog tempo op. Het kabinet zette in velerlei opzicht zijn stempel op de samenleving. Faam en mythe van nieuwe, jonge ministers als Lubbers en Duisenberg begon daar. Dit belooft was voor Rutte IV als ‘het tweede kabinet-Den Uyl’, dat er dan misschien op deze onverwachte wijze toch nog komt!
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!
***
Verder lezen
Eindverslag informateur Remkes
***
Verder kijken
Persconferentie informateur Remkes
***
Verder luisteren
209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol